We współczesnym zdobywaniu gór i celów sportowych w zimie trudno obyć się bez czekana. To niełatwy wybór, duża ilość ofert na rynku, przeróżne konstrukcje i .. no właśnie jaki wybrać by był optymalny dla nas. Jedno jest pewne, nie ma czekanów uniwersalnych do wszystkiego, a zatem po kolei.
BUDOWA
Niezależnie od kształtu każdy czekan posiada takie elementy jak:
GŁOWICA – z ostrzem z jednej strony i z łopatką, lub obuchem młotka z drugiej. Głowica może mieć regulowany ciężar przez dokręcane odważniki;
młotek
łopatka
STYLISKO – może być proste lub lekko wygięte, a i są modele o ekstremalnym wygięciu. Może to być około 40-90 cm profil o przekroju owalnym lub prostokątnym z lekkiego stopu aluminium lub kompozytowy. Przeważnie stylisko w klasycznych czekanach jest proste, ale jest sporo modeli, w których jest lekko wygięte. Często producent pokrywa dół lub nawet całe stylisko taśmą antypoślizgową. Z dodatków niezbędnych jest wspornik na dłoń, który pomaga nam przy trzymaniu czekana w trudniejszym terenie;
TAŚMA – chroniąca przez zgubieniem tzw. smycz, tu juz nie jest tak prosto bo podstawowe modele mają prostą obejmę na stylisku, wyrafinowane modele posiadaja lonży do wpięcia w głowicę ale o tym poniżej;
GROT – zakończenie styliska, z otworem lub bez, proste lub ścięte.
PRZEZNACZENIE
CZEKAN KLASYCZNY
Składa się z ostrza, łopatki, głowicy, styliska, grotu i ewentualnie pętli na nadgarstek, która zapobiega zgubieniu czekana.
Służy do wbijania czekana w śnieg, lód. Łopatka do wyrąbywania stopni w śniegu/lodzie. Ostrzem i łopatką można hamować ewentualny upadek. Przeznaczony do turystyki zimowej, prostych wspinaczek i poruszania się na stokach śnieżnych. Czekana używać będziemy przede wszystkim na stokach o znacznym nachyleniu (ponad 30 stopni) trzymając go bliższej stoku. Dlatego musimy dobrać jego długość tak, by nie zmuszać sie wielokrotnego podnoszenia wysoko ręki w celu wbijania go w śnieg. Tego typu czekan nie służy jednak temu by opierać się na nim w czasie podejść w łatwym terenie. Taką funkcję mają kijki trekkingowe.
CZEKAN WSPINACZKOWY
Posiada wyrafinowane ostrza w zależności od przeznaczenia, łopatka/młotek, głowicę z możliwością dokładania lub zdejmowania ciężarków. Stylisko jest wygięte i wyprofilowane w zależności od typu wspinania – lodowego lub drytoolingu. System specjalnych lonży tzw. smyczy ułatwia operację czekanem, jest często niezbędny we wspinaczce. Przeznaczony do wspinania w różnych formach skalnych i lodowych oraz do specjalistycznych ekstremalnych wyzwań.
Wprowadziłbym tu jeszcze następujący podział ze względu na wygięcie styliska:
a/ nieznacznie wygięte
łatwe wspinanie mikstowe i lodowe, teren alpejski, czyli głównie wspinania w pochyłym terenie i trochę w pionie (ale niewiele, raczej progi i uskoki). Świetnie będą sprawdzać się w łatwym terenie, lodzie. To tak naprawdę jak klasyczny czekan.
b/ średnio wygięte
wspinanie na lodospadach, drytooling, wspinanie mikstowe, są najbardziej wszechstronne. Przeznaczenie główne to wspinaczka w trudnym, pionowym i przewieszonym terenie.
Od lekko/nieznacznie wygiętych wyróżnia je cofnięta rękojeść, chroni w ten spoób dłoń od uderzania w lód. Dodatkowo są wyposażone w wsporniki, które umożliwiają oparcie dłoni oraz dwuręczny chwyt.
c/ ekstremalnie wygięte
trudny drytooling, trudny mikst, wspinanie lodowe.
Mam na myśli trudny czyli wspinanie w dachu, które jest dość siłowe, skomplikowane podhaczanie ostrzy oraz akrobatyczne wręcz pozycje podczas przemieszczania się w górę.
UWAGI TECHNICZNE
Wytrzymałość czekana.
Ten sprzęt również jak inny podlega certyfikacji wytrzymałościowej.
Spojrzyjmy zatem do instrukcji, lub na stylisko, by upewnić się co do jego wytrzymałości.
Spotkamy oznaczenia:
T – 3,5 kN.
B – 2,5 kN
Norma B używana jest zazwyczaj w produkcji czekanów turystycznych, które nie są poddawane takim obciążeniom jak styliska czekanów wspinaczkowych.
Czekany wspinaczkowe o podwyższonej wytrzymałości, można używać do budowy punktów stanowiskowych, oczywiście zgodnie ze sztuką wspinaczkową a więc należy mieć w niej doświadczenie i umiejętności.
Czekan ze styliskiem typu B, spełnia warunki bezpieczeństwa np. w czasie sytuacji kryzysowej podczas hamowania niekontrolowanego zjazdu, lub ubezpieczania partnera podczas pokonywania terenu mało stromego.
DBANIE O SPRZĘT
Czekany klasyczne/turystyczne posiadają prostą budowę. W większości to odkuwka stalowa osadzona na stylisku. Obsługa sprowadza się do ostrzenia łopatki i ostrza, dbania o stan pętli/jeśli jest/ nadgarstkowej. Bardzie rozbudowane czekany klasyczne mają możliwość wymiany ostrza lub łopatki na inne.
Pamiętaj ! Używaj tylko takich akcesorii jakie do danego modelu przewidział producent !
Czekany wspinaczkowe mają możliwość wymiany ostrza gdy się zużyje. Produkowane są wersje ostrzy do lodu i mikstu. Różnią się geometrią i ustawieniem zębów oraz grubością/masywnościa ostrza.
WYBÓR CZEKANA
Jaki czekan wybrać w góry, na wspinczkę lodową, mixtową, drytooling?
Turystyka wysokogórska
O ile do turystyki wysokogórskiej wybór czekana nie będzie skomplikowany, tu wystarczy klasyczny czekan. Często czekan to zakup na lata lub nawet całe życie, więc zwróć uwagę na solidność wykonania. Waga powinna oscylować wokół 350-550 gramów.
Kupując czekan, przyjmij, że jego długość powinna być odpowiednia do wzrostu. Stojąc chwyć dłonią czekan za głowicę, grot powinien być w okolicach kostki.
Jeśli będziemy dużo wędrować po mało nachylonych stokach to warto wziąć pod uwagę dłuższe stylisko.
Skituring
To zazwyczaj bardzo produkty specjalistyczne. Jeśli będziesz pokonywał strome lodowe stoki lub wędrował po lodowcu oraz się wspinał to czekan powinien być odpowiednio mocniejszy. Jeśli jednak myślisz o zawodach, wspomaganiem się czekanem podczas zjazdów, czy wycieczkami, gdzie czekan będzie używany okazjonalnie, to można zastanowić się nad jak najlżejszym modelem.
Wspinaczka techniczna
Taki czekan z wygiętym styliskiem, wymiennymi ostrzami (lód i mikst), sporą wytrzymałością i ergonomiczną rękojeścią będzie doskonałym wyborem. Odpowiednie wyważenie i kąt natarcia ostrza sprawiają, że wbijanie czekana w lód jest efektywne.
Ostrza w takich czekanach podczas wspinania lodowego i drytoolingu zużywają się względnie wolno.W górach, gdzie często ostrze trafia w skałę ostrza poddawane są ciężkiej orce. Konieczność ich ostrzenia a nawet wymiana to chleb powszedni. Drytooling niby jest pod tym względem lepszy, bo ostrza zazwyczaj haczymy. Zwróćmy zwrócić uwagę by podczas wspinaczek na lodospadach lub drytoolingu istniała możliwość demontowania łopatki i młotka. Zazwyczaj będą nam niepotrzebne, a są niebezpieczne na trudnych drogach (zwłaszcza dla początkujących).
PODSUMOWANIE
Wybór sprzętu, zależy w głównej mierze od tego, do czego ma nam służyć. Szukając czekana do turystki górskiej wybierzmy klasyczny czekan z prostym, lub lekko wygiętym styliskiem. Jeśli nie planujemy technicznej wspinaczki – wystarczy nam stylisko typu B.
Wszystkie nasze czekany znajdziecie TUTAJ.
Jeśli zależy nam na jak najmniejszej wadze czekana – taki z aluminiowym styliskiem głowicą ze stopu aluminium będzie świetnym wyborem. Jeśli jednak chcemy, aby czekan posłużył nam dłużej – głowica stalowa będzie lepszym wyborem.
Pamiętaj, że dobrze dobrany sprzęt do turystki górskiej stanowi nie tylko o naszej wygodzie, ale przede wszystkim – bezpieczeństwie w górach! Niestety nie ma sprzętu uniwersalnego, to bolesna prawda i kosztowna. Od czegoś trzeba zacząć. Ale sprzęt nie zastąpi wiedzy i doświadczenia. Te dwie rzeczy w połączeniu z dobranym sprzętem zapewnią nam komfort podczas wędrówek jak i wspinania.
